Sáng tinh mơ, khi sương còn đọng trên ngọn tre, con đường dẫn vào làng nghề mây tre đan Bao La, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền – chỉ cách trung tâm Huế chừng 12 km – hiện lên mờ ảo như một bức tranh thủy mặc. Không ồn ã, chẳng vội vã, không gian ở đây mở ra bằng tiếng chẻ tre lách cách vang vọng đâu đó giữa màn sương, cùng hương tre nứa ngai ngái hòa quyện với mùi đất ẩm sau đêm dài.
Làng nghề mây tre đan Bao La không phải là một bảo tàng trưng bày nghề cũ. Làng vẫn thở, vẫn sống, vẫn ấm nhịp bàn tay đan lát của những người thợ cần mẫn. Trong từng nhịp bước qua con đường làng còn lấm tấm nước sương, cảm giác như đang bước vào một thế giới khác – nơi thời gian không vội, và những sợi mây tre vẫn âm thầm kể chuyện của bao thế hệ đã qua.
Vị trí và lịch sử hình thành làng nghề mây tre đan Bao La
Bao La ở đâu trên bản đồ xứ Huế?
Làng nghề mây tre đan Bao La nằm trong thôn Bao La – Đức Nhuận, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Dù chỉ mất khoảng 15 phút lái xe từ trung tâm thành phố, làng vẫn giữ được vẻ yên bình và đặc trưng vùng ven sông Cầu Hai. Những con đường đất, hàng tre chạy dọc hai bên, vuông lúa xanh mướt – tất cả tạo nên một khung cảnh thân thương khiến bất cứ ai ghé qua cũng phải dừng lại, nhắm mắt lắng nghe âm thanh của tre rơi, gió thoảng, và bàn tay của người thợ đan. Đường giao thông kết nối làng nghề mây tre đan Bao La với Huế, Hương Trà không chỉ thuận tiện cho việc vận chuyển sản phẩm mà còn kích thích dòng chảy văn hóa nông thôn vào đô thị .
Một làng nghề có tuổi đời trăm năm
Theo tài liệu địa phương và các nguồn truyền miệng, nghề đan lát ở Bao La được truyền từ thế kỷ XIX, tức là đã tồn tại khoảng 150–200 năm. Ban đầu, làng làm rổ rá, nong nia, thúng gánh – phục vụ đời sống nông dân miền Trung . Công việc này gắn với nếp sống sinh hoạt: phụ tháng gánh nước vào đồng tưới lúa – trưa quay ve, chiều chẻ nan. Người dân tập trung quanh lò tre, phòng gió mây, như thể nghề đan đã ăn sâu vào từng hơi thở của không gian, văn hóa dân gian Bắc Trung Bộ.
Có thể bạn chưa biết: 10 làng nghề mây tre đan Việt Nam
Dấu ấn lịch sử gắn với đời sống nông dân miền Trung
Thời chiến, tre, nứa trở thành nguồn vật liệu quan trọng – để làm chiến lợi phẩm (rổ, gùi đựng), che nắng, che mưa cho sự sinh tồn. Sau giải phóng và vào thời kỳ đổi mới, làng nghề gần như “ngủ yên” khi nông nghiệp công nghiệp hóa, nhựa xuất hiện. Nhưng nửa cuối thập niên 2000, thông qua các dự án hỗ trợ làng nghề truyền thống, làng nghề mây tre đan Bao La được khơi lại nguồn cảm hứng – nghề từng bước phục hồi và chạm đến định nghĩa mới: đó không còn chỉ là nghề đan lát, mà là nghệ thuật mây tre, văn hóa Huế được thổi hồn lại.
Qua từng cuộc chiến tranh rồi thời đổi mới, làng nghề này từng suýt mai một. Nhờ nỗ lực khôi phục từ năm 2007 và thành lập HTX, Bao La được công nhận là làng nghề truyền thống vào năm 2013 bởi UBND tỉnh.
Xem thêm tại: Phát triển kinh tế nhờ bảo tồn, phát huy nghề đan lát truyền thống
Tầm ảnh hưởng của làng nghề mây tre đan Bao La trong ngành thủ công Huế
Bao La – biểu tượng làng nghề truyền thống đất Huế
UBND tỉnh Thừa Thiên Huế công nhận làng nghề mây tre đan Bao La giai đoạn đầu sau thời gian kiểm tra, thẩm định thực tế. Năm 2013, làng được vinh danh làng nghề truyền thống; đến năm 2023, theo Quyết định 1008/QĐ‑UBND ngày 6/5/2023, làng chính thức trở thành “điểm du lịch” cấp tỉnh . Qua đó, làng nghề mây tre đan Bao La trở thành lá cờ đầu trong văn hóa thủ công ở cố đô Huế – không chỉ giữ nghề mà còn làm du lịch.
Hàng năm tại Festival Huế, các sản phẩm mây tre đan đến từ Bao La được chọn là tiêu điểm trưng bày, trình diễn ngay tại phố đi bộ Nguyễn Đình Chiểu – nơi du khách quốc tế dừng chân thưởng thức nghệ thuật truyền thống Việt.
Làng nghề mây tre đan Bao La và du lịch Huế
Bao La ngày nay không chỉ là làng nghề mà còn là nơi trải nghiệm “đóng đinh” trong các tour du lịch sinh thái, làng nghề cộng đồng. Tôi đã từng đồng hành với một nhóm học sinh từ Hà Nội đến thăm làng, đứng bên lò tre, nghe nghệ nhân vừa gảy sợi mây vừa kể chuyện quê hương, và thử đặt tay vào sợi nan tre – cảm giác ấm áp và đầy sự kết nối. Đây là cách thức quảng bá giá trị văn hóa quê hương, không cần ồn ã mà vẫn sâu sắc, khiến khách nhớ, khiến khách trở lại.
Không chỉ với du khách nước ngoài, người dân Huế cũng ngày càng tự hào, đón tiếp như thể làng nghề này là “nhà mình”. Họ cùng tổ chức lễ hội nhỏ, thi đan lát nội bộ – giữ gìn không khí làng quê truyền thống giữa đô thị hóa.
Đưa văn hóa Huế đi xa thông qua từng sợi mây tre
Không dừng lại ở thị trường nội địa, sản phẩm làng nghề mây tre đan Bao La đã “ra đường lớn”. Qua các kênh triển lãm tại Hà Nội, TP.HCM, rồi đi đến Nhật Bản, Hàn Quốc, Pháp, chúng trở thành biểu tượng lưu niệm, trang trí mang chất Huế. Năm 2022, sản phẩm xuất khẩu từ HTX đạt giá trị khoảng 1.500 triệu đồng mỗi năm . Trong đó tượng trưng nhất là đèn lồng mây tre, thường được dùng trong các tiệm trà phong cách Nhật – vì sự dịu dàng và ánh sáng ấm áp mà nó mang lại.
Các dòng sản phẩm nổi bật: rổ rá, đồ trang trí
Rổ rá – biểu tượng truyền thống bất biến
Rổ rá, nong nia, thúng gánh – từng là vật dụng thiết yếu trong nhà mỗi người dân Huế. Sản phẩm gắn chặt với câu chuyện gieo trồng, gặt hái, và bữa ăn gia đình. Ngày nay, phần lớn sản phẩm hoàn thiện được “ava hóa”: bền màu, nhẹ hơn, thoải mái cho gia đình đô thị. Rổ rá làng nghề mây tre đan Bao La không chỉ để đựng rau, quả mà còn được dùng làm giỏ trang trí, chậu hoa hay thậm chí lamp shade, nội thất mang âm hưởng tự nhiên.
Đồ decor mang hồn Huế
Dòng sản phẩm mới như đèn lồng, khung ảnh, khay trà, hộp quà, kể cả mô hình cầu Tràng Tiền hay hình ảnh cầu ngói Thanh Toàn – đều được đan bằng mây tre tinh xảo, nhẹ nhàng, đúng chất xứ Huế mộng mơ. Đèn mây tre là ví dụ tiêu biểu: ánh sáng vàng không chói mắt, phảng phất hơi thở di sản. Khách nước ngoài tìm thấy vẻ “bình yên thuần Việt” trong chính chúng. Nhà thiết kế nội thất cho homestay Huế từng chia sẻ: “Ánh sáng mây tre từ làng nghề mây tre đan Bao La khiến căn phòng bừng hồn.”
Bao La trong thiết kế nội thất hiện đại
Xu hướng “xanh” và “tối giản” lên ngôi, làng nghề mây tre đan Bao La như một cú hích cho thiết kế bền vững. Chất liệu hoàn toàn thiên nhiên mang lại cảm giác gần gũi, ấm áp. Người ta dùng tấm vách mây tre, giỏ, đèn để làm điểm nhấn cho không gian café, homestay, phòng khách hiện đại. Kiến trúc sư tìm đến làng nghề mây tre đan Bao La không chỉ để mua hàng, mà còn để tìm câu chuyện, để kể văn hóa xứ Huế qua không gian sống.
Hợp tác xã: mô hình điển hình phát triển làng nghề
Hành trình hình thành HTX mây tre đan Bao La
Từ năm 2007, vài hộ thợ đan ở làng nghề mây tre đan Bao La đã họp lại, tập trung nguồn lực, nhận hỗ trợ từ chính quyền xây dựng bộ nhận diện sản phẩm. HTX ra đời với tôn chỉ bảo tồn nghề trong khi thích nghi thị trường, đánh dấu cột mốc chuyển mình của làng nghề .
Sự ra đời của HTX đã giúp làng nghề mây tre đan Bao La nâng cấp từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hợp tác, chuyên nghiệp. Họ giới thiệu mẫu mới theo xu hướng tiêu dùng, áp dụng quy trình quản lý chất lượng, xếp hạng sản phẩm OCOP.
Kết hợp truyền thống với quản trị hiện đại
HTX đã tổ chức khoá đào tạo kỹ năng như thiết kế mẫu, xử lý mốc, tư duy thương hiệu. Họ tự thiết kế bao bì kiểu sang trọng, lập website riêng, tham gia Shopee, Lazada, các hội chợ trực tuyến. Với hơn 500 mẫu mã sản phẩm, sản lượng đạt 4.000–5.000 sản phẩm/tháng và hơn 100 thành viên – hơn nửa là lao động địa phương – HTX trở thành mô hình mẫu của phát triển làng nghề khi chuyển mình với thời đại .
Vai trò của HTX trong việc giữ người trẻ ở lại làng
HTX đã giúp giới trẻ làm nghề theo hướng bài bản, nghiêm túc, có mức thu nhập 3,5–6 triệu đồng/tháng, bên cạnh bảo hiểm xã hội, hỗ trợ lương hè, lễ, phép ốm. Đây là mấu chốt để nhiều thanh niên trong làng không phải chọn lựa di cư. Một chị xã viên chia sẻ: “Bao La là nghề truyền thống của cả cha ông. Khi HTX ra đời, tôi mới tin mình vẫn có thể sống với nghề, với quê.” .
Kết luận
Làng nghề mây tre đan Bao La là thành quả của lựa chọn bảo tồn và phát triển – từ chiếc rổ, chiếc rá đầu tiên đến những tấm vách mây tinh tế. Nó là minh chứng sống về kỹ nghệ mây tre truyền thống xứ Huế – là vật thể, là văn hóa, là di sản.
Nếu như làng nghề mây tre đan Bao La là nơi những sợi mây tre được đan thành hình, mang theo tinh thần của đất Huế, thì Vilata chính là chiếc cầu đưa tinh hoa ấy đến gần hơn với cuộc sống hiện đại. Là một đơn vị chuyên cung cấp tấm mây tre đan thủ công chất lượng cao, Vilata luôn trân trọng những giá trị mà làng nghề này đại diện: sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và vẻ đẹp mộc mạc vĩnh cửu.
Nếu bạn đang tìm kiếm nguồn cung cấp mây tre đan chất lượng, thẩm mỹ, phục vụ cho thiết kế nội thất, nhà hàng, homestay, resort hay không gian sống xanh, hãy ghé website tham khảo sản phẩm của VILATA, hoặc gọi theo số điện thoại 0367.70.78.71 để được tư vấn chi tiết và nhận báo giá tốt nhất.
